همراهان عزیز و گرامی بیلسی، شایان ذکر است که همیشه و همه جا نام ورزش را به عنوان مکمل سلامتی شنیده‌ایم. اما آیا می‌دانید تاثیر ورزش بر سلامت جسمی بیشتر است یا سلامت روان؟ طبیعتا زمانی که شما ورزش می‌کنید، عضلات و اندام‌های بدنتان درگیر می‌شوند. شاید هدفتان از ورزش کردن، تناسب اندام و تندرستی باشد. اما ما در این بخش قصد داریم تا از یک بُعد دیگر یعنی بُعد سلامت روان به ورزش نگاه کنیم و ببینیم که این حرکات فیزیکی چه تاثیری بر روی سلامت روان و تقویت روحیه دارد؟ همراه ما باشید.
با تاثیر ورزش بر روی سلامت روان آشنا شوید
تاثیر ورزش برای سلامتی روح و روان به گونه‌ای است که شما می‌توانید آن را از بهبود کیفیت خواب شبانه در نظر بگیرید و تا درمان بیش فعالی و افسردگی ادامه دهید. به دنبال فعالیت‌های فیزیکی که به خاطر سلامت جسمی انجام می‌دهید، در واقع شما روح و روانتان را هم به طور غیر مستقیم ورزش داده‌اید؛ اما شاید خودتان متوجه این موضوع نشوید.
اگر به زندگی افرادی که مرتبا ورزش می‌کنند توجه کنید، می‌بینید که این افراد چقدر باانگیزه و چقدر شاداب هستند. روحیه آنها به شدت قوی است و اعتماد به نفس بالایی دارند. همه این‌ها به دلیل تاثیر ورزش بر روی سلامت روح و روان است. در واقع ورزش کردن جزو آن دسته فعالیت‌هایی به حساب می‌آید که هم به تکامل جسمانی و هم تکامل روانی کمک می‌کند. بسیاری از افراد را می‌بینیم که برای برطرف کردن مشکلات جسمی‌شان ورزش می‌کنند. اما خوب است تا بدانید برای درمان بسیاری از مشکلات مربوط به روح و روان نیز می‌توان از ورزش کردن کمک گرفت.
تأثیر ورزش روی افسردگی
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ورزش می‌تواند افسردگی خفیف تا متوسط را درمان کند و تأثیری مشابه با داروهای ضدافسردگی داشته باشد، ولی خوشبختانه عوارض جانبی داروها را ندارد! برای نمونه، یک پژوهش به این نتیجه رسیده که ۱۵ دقیقه دویدن یا یک ساعت پیاده‌روی در روز می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی شدید را تا ۲۶ درصد کاهش دهد. افزون بر کاهش نشانه‌های افسردگی، پژوهش‌ها همچنین نشان می‌دهند که ورزش منظم می‌تواند جلوی بازگشت افسردگی و مشکلات روانی را هم بگیرد.
ورزش به چند دلیل گوناگون یک راهکار شگفت‌انگیز برای مقابله با افسردگی به شمار می‌رود. مهمترین آنها این است که ورزش روی دگرگونی‌های مغزی از جمله رشد عصبی، کاهش التهاب و ایجاد الگوهای فعالیتی تازه که منجر به احساس آرامش و شادابی می‌شوند، تأثیر می‌گذارد و افکار منفی را از میان می‌برد.
جدا از این، منجر به ترشح و آزادسازی اندورفین در مغز می‌شود که از مواد شیمیایی قدرتمند برای تقویت روحیه و انرژی به شمار می‌رود و حال کلی شما را بهبود می‌بخشد. نکته‌ی دیگری که درباره‌ی ورزش وجود دارد این است که با ورزش و فعال نگه داشتن بدن می‌توانید سر خود را گرم کنید تا کمتر غرق در اندیشه‌های منفی، که منبع تغذیه‌ی افسردگی هستند، شوید.
رابطه ورزش کردن با یادگیری
همانطور که گفتیم تاثیر ورزش فقط برای سلامت جسم نیست؛ بلکه ورزش کردن به سلامت روح و روان نیز کمک زیادی می‌کند. یکی از مهمترین تاثیرات ورزش، بر روی عملکرد مغز است. خوب است تا بدانید مغز تنها ۲ درصد از وزن کل بدن را تشکیل می‌دهد اما حدود ۲۵ درصد انرژی صرف می‌کند! بنابراین بدن باید از سطح انرژی مناسبی برخوردار باشد تا بتواند نیازهای تمام اندام‌ها و ارگان‌ها را برطرف کند. اما شاید با خود بگویید ورزش کردن چه تاثیری در تامین انرژی مغز دارد؟ مغز زمانی می‌تواند به خوبی فعالیت کند که خونِ پر اکسیژن به آن برسد. زمانی که شما فعالیت‌های ورزشی انجام می‌دهید، اکسیژنی فراتر از نیاز طبیعی شش‌های بدنتان فراهم می‌شود که این اکسیژن می‌تواند به خوبی صرف انرژی مورد نیاز مغز باشد.
به دنبال افزایش عملکرد مغز، از بروز بیماری‌هایی که به روان مربوط می‌شوند، جلوگیری می‌شود. بیماری‌هایی مانند آلزایمر، افسردگی و… همگی به دنبال رکود مغزی و کاهش عملکرد مغز به وجود می‌آیند. به خاطر داشته باشید کم‌تحرکی و بی‌تحرکی هر دو مایه رکود مغزی هستند. همچنین بی‌تحرکی باعث خستگی ذهنی می‌شود و تا حد زیادی قابلیت‌های ذهنی را کاهش می‌دهد.
تاثیر ورزش بر تقویت اعتماد به نفس و اراده
تاثیر ورزش بر سلامت روان فقط به تقویت مغز و حافظه محدود نمی‌شود؛ بلکه اثرات مثبت دیگری نیز دارد. یکی از مهمترین تاثیرات ورزش، تقویت اعتماد به نفس و تقویت اراده است. زمانی که شما به بالاترین حد توانایی‌های جسمی خود دست پیدا کنید، قطعا این موضوع در تقویت اعتماد به نفس شما تاثیرات زیادی می‌گذارد. در واقع ورزش به شما کمک می‌کند تا خودتان را باور کنید و هرگز دست کم نگیرید. این موضوع می‌تواند از هر جهت باعث تقویت اعتماد به نفس شما شود.
از دیگر اثرات ورزش بر سلامت روان، تقویت اراده است. زمانی که شما برای انجام فعالیت‌های فیزیکی برنامه‌ریزی می‌کنید و اراده‌تان را برای انجام برنامه‌های ورزشی‌تان تقویت می‌کنید، در واقع برای تقویت اراده خود تلاش کرده‌اید. با تقویت اراده، شما می‌توانید اثرات فوق‌العاده مثبتی را در افزایش کیفیت زندگی‌تان ببینید. قطعا این موضوع به افزایش شادابی و نشاط شما کمک زیادی می‌کند.
ورزش به کاهش اضطراب و استرس کمک می‌کند
تاثیر ورزش بر سلامت روان به گونه‌ای است به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند. شاید برایتان جالب باشد تا بدانید ورزش کردن امروزه به عنوان یک روش درمانی برای رفع استرس و اضطراب به حساب می‌آید. در بخش قبلی به این موضوع اشاره کردیم که ورزش کردن باعث افزایش عملکرد مغز می‌شود و خونرسانی و اکسیژن رسانی به مغز با کیفیت بیشتری انجام می‌شود.
یکی از مهمترین تاثیرات ورزش که به دنبال افزایش عملکرد مغزی می‌آید، کاهش و به نوعی درمان اضطراب و استرس می‌باشد. زمانی که شما در حین انجام فعالیت‌های ورزشی بر روی نوع نفس کشیدنتان تمرکز می‌کنید و دم و بازدم صحیحی را انجام می‌دهید، در واقع خستگی‌ها و تنش‌های ذهنی را از بین می‌برید. این موضوع یکی از دلایل اصلی درمان اضطراب و استرس است.
تاثیر ورزش بر کاهش استرس و اضطراب به این صورت است که به دنبال بالا رفتن فعالیت‌های جسمی، تنفس صحیح و بالا رفتن ضربان قلب، یک ماده شیمیایی بسیار قدرتمند به نام “اندروفین” در مغز آزاد می‌شود. آزادسازی این ماده شیمیایی باعث کمک به تقویت روحیه و افزایش شادابی و نشاط می‌شود. این موضوع در نهایت به برطرف کردن استرس‌های درونی و اضطراب کمک می‌کند. ورزش کردن باعث می‌شود تا شما احساس بهتری نسبت به زندگی کردن داشته باشید و از پوسته غم، ناراحتی و تنش‌های عصبی بیرون بیایید.
به طور کلی یک انسان بالغ در شبانه روز باید ۸ ساعت خواب مفید داشته باشد. خوابیدن باعث رشد و تقویت اندام‌های بدن می‌شود. در صورتی که استراحت کافی وجود نداشته باشد، بدن با مشکلات بسیار زیادی روبرو می‌شود. بهبود کیفیت خواب، یکی دیگر از تاثیرات ورزش است که به سلامت روان کمک می‌کند. شاید برایتان جالب باشد تا بدانید تاثیر ورزش بر سلامت روان، رابطه مستقیمی با کیفیت خواب دارد. زمانی که مغز، جسم و روح به خوبی استراحت کنند، قطعا کیفیت زندگی بیشتر می‌شود. بنابراین ورزش کردن می‌تواند بدن را به سمتی بکشاند که در ساعت‌های مشخص به خوبی استراحت کند. به خاطر داشته باشید این استراحت برای روح و جسم لازم است و باید از کیفیت لازم برخوردار باشد.
تأثیر ورزش در بهبود روحیه
اگر دلتان می‌خواهد بسیار شاد و ریلکس شوید، حتماً درگیر یک فعالیت فیزیکی شوید. مهم نیست چه فعالیتی را انتخاب کنید؛ حتی یک اگر یک پیاده‌روی ساده را انتخاب کنید باز هم تأثیر ورزش به حدی زیاد است که شما را شگفت‌زده خواهد کرد.
فعالیت‌های ورزشی باعث ترشح یکسری مواد شیمیایی از مغز می‌شود که به شما احساس شادی و آرامش می‌دهد. از طرفی ورزش کردن باعث تناسب اندام شما می‌شود و اعتماد به نفس و شرایط روحی شما را بهبود خواهد بخشید. ورزش‌های تیمی علاوه بر این مزایا، این شانس را به شما می‌دهند که با دوستانتان در یک محیط تفریحی در ارتباط باشید.
تأثیر ورزش در افزایش تمرکز
فعالیت‌های فیزیکی منظم به شما کمک می‌کنند که سلامت روان و مهارت‌های ذهنی خود را با افزایش سن حفظ کنند. برخی از این مهارت‌های ذهنی شامل تفکر انتقادی، قدرت یادگیری و مهارت قضاوت صحیح می‌باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که برای گرفتن بهترین نتیجه بهتر است فعالیت‌های هوازی و تقویت عضلانی را با هم ترکیب کنید. برای بهره‌مندی از این تأثیر ورزش بر سلامت روان سه تا پنج بار در هفته و حداقل 30 دقیقه ورزش کنید.
تأثیر ورزش روی اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی
ورزش و فعالیت بدنی منظم یکی از ساده‌ترین و تأثیرگذارترین راهکارها برای کاهش نشانه‌های «اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی» (ADHD) و بهبود تمرکز، انگیزه، حافظه و تقویت خلق‌وخو به شمار می‌روند. فعالیت بدنی و تحرک می‌توانند سطح هورمون‌های دوپامین، نوراپی‌نفرین و سروتونین را در مغز افزایش دهد. این هورمون‌ها به‌عنوان هورمون‌های حال خوب کن شناخته می‌شوند و می‌توانند شادی را افزایش داده و تأثیر مثبتی روی تمرکز و هوشیاری بگذارند.
با در نظر گرفتن این‌ها، ورزش می‌توانند مانند داروهای رایج برای ADHD از جمله «ریتالین» و «آدرال» عمل کند و به درمان این اختلال بپردازد.
تأثیر ورزش روی ضربه‌ی روانی و اختلال اضطراب پس از سانحه
شواهد حاکی از این موضوع هستند که با تمرکز کامل روی بدن و ذهن‌آگاهی نسبت به واکنش آن هنگام ورزش کردن، می‌توانید سیستم عصبی را دوباره تنظیم کنید و جلوی واکنش استرسی بدن را نسبت به ضربه‌ی روانی و اضطراب پس از سانحه، که ممکن است منجر به گرفتگی بدن شوند و کاری کنند خشکتان بزند، بگیرید.
به جای اینکه به ذهنتان اجازه دهید سرگردان بماند و نتواند تمرکز کند، باید حرکات و واکنش‌های فیزیکی درون مفاصل و ماهیچه‌ها را حس کنید و همه‌ی توجه‌اتان را به بدنتان و حرکت آن جلب کنید. فعالیت‌ها و ورزش‌هایی که شامل حرکات متقاطع می‌شوند و دست و پاها را به طور هم‌زمان درگیر می‌کنند، می‌توانند بهترین گزینه برای بهبود حرکت بدن و درمان اضطراب‌ها و ضربه‌های روانی در نظر گرفته شوند. از این فعالیت‌ها می‌توان به پیاده‌روی (به‌ویژه روی شن)، دویدن، شنا کردن، وزنه زدن و حتی رقصیدن اشاره کرد.
فعالیت‌های خارج از خانه مانند پیاده‌گردی، قایق‌رانی، دوچرخه‌سواری در کوهستان و سطوح شیب‌دار، سنگ‌نوردی، رودگردی و اسکی هم می‌توانند به کاهش نشانه‌های اختلال اضطراب پس از سانحه کمک کنند.
تأثیر ورزش در ایجاد صفات رهبری
ورزش‌های تیمی مانند فوتبال، بیس بال و بسکتبال، می‌توانند صفات رهبری را در افراد تقویت می‌کنند. مطالعات انجام‌شده در دانش آموزان دبیرستانی نشان داد که ورزش‌های گروهی می‌تواند همبستگی افراد را افزایش داده و توان مدیریت و رهبری شرایط را در آنها تقویت می‌کند. این تأثیر ورزش به دلیل فرصتی است که برای آموزش، تلاش، پیروزی و یا حتی شکست، ایجاد می‌کند. افراد درگیر در ورزش به طور طبیعی بیشتر تمایل دارند تا در محیط کار و اجتماعی نیز یک «نظم تیمی» برقرار کنند و موفق‌تر خواهند بود.